نخستین خطبه عبادی ماه مبارک رمضان 1432 قمری
آيت الله اعرافي در نخستين خطبه عبادي ماه مبارك رمضان نمازگزاران را در ماه تقوا و پارسايي به تقوا و پرهيزگاري، احتراز از گناهان، هواهاي نفساني و عمل به فرمان و دستورات خدا و بهره گيري از ماه شريف توصيه و سفارش كرد.
خطيب جمعه ميبد در اين خطبه به بحث عالم برزخ پرداخت و افزود: معاد و زندگي پس از مرگ از اصول اساسي دين و مبناي مهم فكري همه اديان الهي، اسلام، قرآن و اولياي الهي است و خط فاصل ميان اديان الهي با ساير مكاتب و مذاهب بشري در چند نكته است كه يكي از مهمترين آنها بعد از توحيد اعتقاد به معاد و زندگي پس از مرگ است.
امام جمعه ميبد خاطرنشان كرد: اديان الهي، پيامبران آسماني، قرآن و كتب الهي همه بر زندگي پس از مرگ تاكيد دارند. با مرگ حيات و زندگي انسان به پايان نمي رسد بلكه زندگي و حيات بشر ادامه خواهد داشت و ابدي خواهد بود و هيچ گاه به پايان نخواهد رسيد.
تاثيراعمال نيك وبد درسرنوشت انسان پس ازمرگ:
آيت الله اعرافي در تشريح اين مسئله گفت: زندگي امروز، اعمال و رفتار و شخصيت امروز ما در سرنوشت فرداي پس از مرگ ما موثراست و اين همين معاد است يعني هم زندگي ما با مرگ به پايان نمي رسد هم آن زندگي با زندگي امروز و اعمال نيك و بد امروز ما در ارتباط است و سايه زندگي ما در آن عالم منعكس مي شود.
صدها آيه در قرآن كريم بنحو مستقيم يا غيرمستقيم به مسئله معاد اشاره دارد و معاد بعنوان يك اصل از اصول اساسي دين به شمارمي آيد و كسي كه معاد را انكاركند از دين بيرون مي رود.
انسان با مرگ به كجا مي رود ؟
انسانها از زمان حضرت آدم نسل به نسل بعد از زندگي دنيايي مي ميرند و از اين دنيا مي روند و آدمها كه در اين دنيا به پايان خط مي رسند مرگ به سراغ آنها مي آيد و ازعالم مادي به عالم و نشئه ديگري منتقل مي شوند.
انسانها با مرگ از اين عالم به عالم مثالي منتقل مي شوند كه همان عالم برزخ است و اگر اين را بپذيريم كه در آيات شريف هم به اين عالم برزخ و جهان پس از مرگ تا قيامت اشاره شده است؛ مي توانيم بگوييم كه مراحل زندگي بشر از ابتداي تولد تا پايان خط به اين ترتيب تقسيم مي شود.
مرحله اول زندگي بشر با انعقاد نطفه و تولد او در اين عالم شروع مي شود با مرگ مراحل جديدي شروع مي شود اولين مرحله يك دوره گذر و گذار است دوره ايي كه انسان از اين عالم بايد دل بكند وبه عالم ديگرمنتقل شود اين دوره گذر دوره مرگ و احتضار و قبر و ورود به عالم برزخ است.
مرحله دوم عالم برزخ است: انسانها به جهاني منتقل مي شوند كه قبل از قيامت است اين عالم برزخ نيمه مادي است شبيه آن چيزي كه در خواب مي بينيم و دوره توقف آدمها در اين مرحله دوره طولاني است. البته براي انسانها فرق مي كند و حضرت آدم كه به عالم برزخ وارد شد برزخ شان از همه آدمها طولاني تراست و كساني كه قبل از قيامت و نزديك برپايي قيامت از دنيا مي روند عالم برزخشان محدود و كوتاه خواهد بود.
پس سير زندگي بشربدين ترتيب است: عالم ماده، دوره سفر و انتقال، عالم برزخ، قيامت و بهشت و جهنم.
بيش از نيمي از بحارالانوار و كل جلد ششم به عالم برزخ اشاره دارد و از اصول اعتقادي و مباني فكري همه اديان الهي و توحيدي است كه درخط و سير زندگي بشر عالم برزخ وجود دارد كه آدمها با مرگ به عالم برزخ وارد مي شوند و پرداختن به اين موضوع در سازندگي، تهذيب نفس و تزكيه اخلاق انسانها موثراست.
عالم برزخ درقرآن ريشه دارد:
عالم برزخ درقرآن ريشه دارد و قريب 10 آيه به عالم برزخ اشاره دارد. عالمي كه بعد از مرگ انسان به آن جا مي رود و تا قيام قيامت در آنجا حيات مثالي و برزخي دارد و مواجه به نعمت يا نقمت الهي است. آثار نيكي و بدي انسان فقط در قيامت يا بهشت و جهنم متجلي نمي شود؛ آنچه ما امروز با عمل و رفتار و اخلاق ترسيم مي كنيم در چند مرحله پس از مرگ تاثير دارد اولين مرحله، مرحله انتقال انسان دوم: مرحله عالم برزخ سوم : قيامت و در نهايت بهشت و جهنم است.
آيات قرآن درباره عالم برزخ:
خداوند در آيه يكصد سوره مؤمنون مي فرمايد: وقتي مرگ به سراغ آدم ناصالح مي آيد همين كه هيبت وسكرات مرگ را مي بيند رو به خدا مي كند و مي گويد: خدايا مرا به دنيا برگردان تا اعمال خوب انجام دهم ولي به اين درخواست جواب داده نمي شود وخداوند مي فرمايد: فرصت زيادي براي عبادت و نماز و روزه داشت و عمل نكرد.
آيه 154 سوره بقره و 169 سوره آل عمران: درباره شهداي گرانقدراسلام مي فرمايد: شهيدان زندگان تاريخ و جهان هستي اند وبه شهدا نگوييد كه شهدا مرده اند.
حيات آدمها درعالم برزخ در يك سطح نيست وبرحسب درجات ايمان و كفرشان، حيات شان متفاوت است وخيلي ها حيات معمولي دارند.
در قله زندگي كه حيات بسيار باشكوهي درعالم برزخ دارند وداراي عظمت هستند شهدا هستند.
آيه 28 سوره بقره و 46 سوره مؤمن: خداوند در اين آيات مي فرمايد: عذاب ها را بركافران عرضه مي كنيم صبح گاهان وشامگاهان و روز قيامت. اين عذاب صبح وشام كه اشاره شده است غير ازقيامت و بهشت و جهنم است و اين عذاب در عالم برزخ انجام مي شود.
پس در جمع بندي خط سير زندگي بشر مي توان گفت:
- انسان محصور در عالم ماده نيست و خط سير زندگي طولاني و ابدي دارد علاوه بر آن چيزي كه انسان قبل از تولد دارد. عالم دنيا، انتقال از عالم درحين احتضار مرگ، عالم برزخ، قيامت، بهشت و جهنم و معاد هم اصل اعتقادي اين چهار مرحله از مرگ تا پايان خط را شامل مي شود.
- هر انساني بعد از مرگ و قبل از قيامت وارد عالم برزخ مي شود و اين عالم برزخ شباهت و تفاوت هايي با اين عالم ماده دارد، شبيه عالم خواب.
مطلب بعدي هم قرائن روايي و آيات قرآن درباره عالم برزخ است كه به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم به عالم برزخ اشاره دارد و پرداختن به عالم برزخ خود جاي تأمل است در تهذيب نفس و اصلاح اخلاق، تقرب به خداوند و حل مسائل معاد.
دومین خطبه عبادی ماه مبارک رمضان
آيت الله اعرافي درخطبه اول نمازجمعه اين هفته ميبد و در ادامه تفسير عالم برزخ گفت: عالم برزخ يكي از مراحل زندگي ماست و انسانها بعد از عالم مادي و لحظات انتقال به عالم ديگر وارد جهان برزخ مي شوند و پس از برزخ، قيامت و بعد از آن بهشت و جهنم است.
امام جمعه ميبد افزود: همه انسانها دربرهه طولاني درجهاني به عنوان برزخ زندگي خواهند كرد وحيات برزخي خواهند داشت و از نعمات متنعم خواهندشد.
اثبات عالم برزخ:
امام جمعه ميبد گفت: براي اثبات عالم برزخ بيش از10 آيه درسوره هاي قرآن وجود دارد وعلاوه برآن صدها روايت ازپيامبر و ائمه هدی درباره برزخ آمده است.
خصوصيات عالم برزخ:
آيت الله اعرافي 8 خصوصيت و ويژگي عالم برزخ را در اين خطبه بيان كرده است.
يكي اينكه حيات برزخي درجات ومراتب دارد وهمه انسانها با مرگ ازجهان مادي به جهان برزخ منتقل مي شوند اما حيات و زندگي آنها درعالم برزخ يكسان نيست و علما، شهدا وائمه هدی به عنوان مثال ازدرجات بالايي برخوردارند.
- آيا درعالم برزخ كه انسانها يك زندگي برزخي دارند عذاب وثوابي هست؟
بله – منتها نه به صورتي كه درقيامت، عذاب وثواب تجلي دارد ودربهشت وجهنم است ؛ اما شعايي ازعذاب وثواب درعالم برزخ وجود دارد وآنهايي كه صالح اند درعالم قبر و برزخ متنعم ازنعمت هاي الهي هستند وجلوه اي ازبهشت براي آنها متجلي مي شود وآنهايي كه گناهكارند؛ روزنه ايي ازجهنم به روي آنها باز است وآتش جهنم به سمت شان روانه است. - آيا ارواح انسانها كه متصل به عالم برزخ است ارتباطي با جهان مادي دارند؟
بله- اما اين ارتباط مراتب دارد و پيامبر(ص)، ائمه هدي (ع) از اين دنيا بيشترمطلع هستند و احاطه دارند و از امام صادق (ع) نقل شده است كه مومنانی كه در برزخ هستند به ديدن بستگان و فرزندان خود مي آيند و از اعمال خوب آنها خوشحال و از اعمال بد آنها اندوهگين مي شوند و در روايتي ديگر از پيامبرخدا (ص) كه مي فرمايد : كسي كه برمن صلوات بفرستد اگر در كنار قبرم باشد آن را مي شنوم واگردورباشد فرشتگان به من اطلاع مي دهند. - ما هم مي توانيم به آنهايي كه مرده اند ارتباط داشته باشيم؟
بله – يكي از انواع خواب ها خواب صادق است كه و كساني فراتر از عالم خواب هم با چشم برزخي كه بر آنها گشوده مي شود با مردگان ارتباط برقرارمي كنند درجايي نقل شده است كه اصحاب اميرالمؤمنين گفته اند ارتباط اميرالمومنين (ع) را با عالم برزخ ديده اند و يا پيامبر (ص) در طوافي كه در مكه انجام مي داده است متوقف مي شود و سلام مي كند مي پرسند با چه کسی حرف زديد؟ فرمودند: آدم و نوح اينجا بودند.
آيت الله اعرافي درجمع بندي خطبه اول نماز جمعه دومین هفته ماه مبارک رمضان خصوصیات عالم برزخ را اینگونه برشمرد:
اول اينكه: زندگي انسان مراتبي دارد كه با مرگ او از دنياي مادي به عالم برزخ شروع مي شود و تا قيامت ادامه مي يابد.
دوم: عالم برزخ ادله قرآني و روائي دارد.
سوم: حيات وزندگي انسانها درعالم برزخ درجاتي دارد.
چهارم: در عالم برزخ عذاب و ثوابي و شعاعي از بهشت و جهنم است.
پنجم: برزخيان مي توانند با اين عالم رابطه برقراركنند منتها اين ارتباط درجاتي دارد.
ششم: از اين عالم هم مي توان با عالم برزخ ارتباط داشت.
هفتم: انسانها درعالم برزخ با همديگر ارتباط دارند وآنهايي كه مومنند دعا مي كنند كه زودتر قيامت برپا شود و گناهكاران ازآن مظطربند.
هشتم: با رفتن به عالم برزخ پرونده رشد وكمال بسته نمي شود وبعد از مرگ كه جاي مسابقه انسانها تمام مي شود و آه وحسرت شروع مي شود پرونده پيشرفت وعقب گرد كاملا بسته نمي شود و كارهايي كه انسان دراين دنيا انجام داده و موج هايي را ايجاد مي كند اين موج ها عالم برزخ را در برمي گيرد.
امام جمعه ميبد در پايان خطبه اول نمازجمعه ميبد گفت: ماه مبارك رمضان ماه خودسازي و تهذيب نفس است و بايد باقيامت، معاد و عالم برزخ مانوس و آَشنا شد.
وي افزود: پايان اين ماه مبارك عيد سعيد فطر است كه انسانها به نشانه قيامت در يك فضاي آزاد قرارمي گيرند .
سومین خطبه عبادی ماه مبارک رمضان
آيت الله اعرافي در سومين جمعه ماه مبارك رمضان و در ادامه بحث عالم برزخ به تكامل وتنازل برزخي پرداخت.
تكامل وتنازل برزخي:
امام جمعه ميبد تكامل وتنازل برزخي را يكي ازويژگي هاي عالم برزخ بيان كرد وافزود : اعمال انسان در اين دنيا بر دو نوع است: يك بخش از اعمال انسان محدود وگذرا است وبخش ديگرماندگار و داراي موج وامتداد است.
وي درتشريح اين بحث بيان كرد: انسان قبل ازقيامت دومرحله حيات و زندگي دارد: 1– حيات دنيايي كه انسان داراي انتخاب واختيار است ودر دنيا پرونده او باز است وتا لحظه مرگ به صورت اختياري مي تواند با استغفار، دعا ويا انجام اعمال گناه ثواب وعقاب خود را رقم بزند.
مرحله دوم: وقتي است كه مرگ فرامي رسد وانسان با مرگ به عالم برزخ منتقل مي شود و با مرگ جهان آزمون تمام مي شود ونتايج وموج كارهاي خوب وبد انسان به صورت ثواب وعقاب به پرونده نيمه باز او درعالم برزخ كه در دنيا امتداد دارد سرازير و ثبت مي شود.
خطيب جمعه ميبد نمونه هايي را در اين باره ذكركرد:
- پايه ريزي سنت هاي خوب: به عنوان مثال امام رحمه الله عليه انقلابي را پايه ريزي كرد كه اسلام را زنده كرد ومردم را با نماز و جمعه وجماعات وائمه اطهار (ع) آشنا كرد تا وقتي كه اين انقلاب ادامه دارد امام رحمه الله عليه درثواب آن شريك است.
- فرزند خوب: كسي فرزندخوبي را تربيت كرد و يا آن فرزند خود به دانشي الهي دست يافت پدر و مادر در طول اعمال و رفتارخوب فرزند شريك هستند و از آن بهره مند مي شوند بدون اينكه ازثواب فرزندش كم شود.
- تربيت شاگرد خوب: اگركسي دانشي را به كسي ياد داد وآن شاگردانش خود را درخدمت به جامعه قرارداد آن كسي كه دانش به شاگرد ياد داده درثواب آن شريك است.
- خدمات عام المنفعه پايدار: اگرفردي زيرساخت هاي فرهنگي درجامعه ايجاد كرد مسجد بنا كرد، حوزه ساخت ودرآن فضاها عالمان بزرگي به درجه علمي رسيدند كتابت قرآن انجام داد وقف نمود تا وقتي كه مردم ازاين فضا ها استفاده مي كنند درثواب آن شريك هستند.
- زيرساخت هاي زندگي خوب براي مردم: احداث خيابان، اختراعات، احيا موات، فضاي سبز، سرمايه گذاري و صنعت، موسسات خيريه و ايجاد بيمارستان همه اينها زيرساخت هايي است كه براي زندگي مردم انجام مي شود و تا وقتي از اين فضا ها استفاده مي شود ثواب آن در پرونده انسان ثبت مي شود و از آن بهره مي برد.
چهارمین خطبه عبادی ماه مبارک رمضان
آیت الله اعرافی درخطبه اول آخرین جمعه ماه مبارک رمضان در ادامه بحث عالم برزخ به 10 باب درباره برزخ پرداخت.
امام جمعه میبد با بیان اینکه مرگ با عالم برزخ ارتباط دارد و دروازه انتقال انسان به عالم برزخ است گفت : آنچه که دراین خطبه های ماه مبارک رمضان به آن پرداخته شد؛ سلسله اعتقادات اسلامی و معتقدات شیعه است که هم از لحاظ اعتقادی توجه به آن اهمیت دارد و هم به لحاظ تربیتی و اخلاقی توجه به این مسائل، سازنده انسان و روشی برای تهذیب نفس وتزکیه اخلاق و تکامل روحی است.
خطیب جمعه میبد تاکید کرد : یکی از بهترین راهها برای اصلاح نفس وتهذیب اخلاق توجه به آینده است و اگر انسان به این که چه مراحلی را درپیش رودارد و چه مخاطراتی اورا تهدید می کند و این اعمال امروز ما آینده را رقم می زند در تهذیب نفس واصلاح اخلاق و خودسازی بیش ازآنچه که آدم معمولی تلاش می کند تلاش خواهد کرد.
14 باب درباره عالم برزخ به استناد آیات وروایات:
1.حقیقت مرگ:
مرگ دروازه ورود به برزخ وگام سخت انتقال انسان به جهان غیبت است که در این باره دو نگاه وجود دارد اول: نگاه الهادی دوم: نگاه توحیدی والهی
درنگاه الهادی ومادی، مرگ پایان زندگی وحیات انسان است که انسان با آن نابود می شود که این نگاه نگاه کافران است. اما درنگاه توحیدی والهی، افق دید انسان وسیع است و انسان محصوراین عالم نیست ومرگ تنها یک دوره گذراست که روح انسان ازبدن فاصله می گیرد واین حقیقت مرگ است و از آن به خواب بزرگ هم تعبیرشده است .پس مرگ انعدام ونابودی نیست بلکه فاصله روح آدمی ازجسم خاکی ومادی اوست که درقیامت یکباردیگراین روح وجسم به همدیگرمی رسند. - قابض روح انسان چه کسی است؟
درنگاه توحیدی آنچه که دراین عالم اتفاق می افتد نهایتا به دست خداست اسباب ووسائل خدا هم بر دو قسم است. اول: اسباب غیبی و ماورایی که ملائکه الهی هستند و دوم: اسباب مادی که این عالم وهمه متعلقات آن است که انسان با استفاده ازاین وسایل مادی به کشف علم، صنعت و غیره می پردازد. اما اتفاقات این عالم به دست خداست و درهمه این تحولات عالم ، ملائکه ماموران غیبی وکارگزاران غیبی خداوند درتدبیرعالم اند.
خداوند در تدبیر این عالم، کارگزاران و مامورانی را به نام ملائکه دارد که یکی از ماموریت های آنها دراین عالم انتقال مسافران این عالم به عالم برزخ است و کسانی که از قطارعالم مادی پیاده می شوند و جان وروح آنها ازجسم فاصله می گیرد به قطاردیگری وارد می شوند و به سمت ابدیت وقیامت و بهشت و جهنم رهسپارمی شوند. که دراین باره سه نوع آیات داریم.
در بعضی از آیات آمده است که خداوند جان آدمی را می گیرد دربعضی آیات اشاره شده است که ملک الموت وحضرت عزرائیل (ع) و در بعضی از آیات ملائکه جان آدمی را می گیرد که هرسه آن قابل جمع است . براساس سلسله مراتبی که وجود دارد همه اینها به خداوند برمی گردد و عزرائیل با فرمان مستقیم خداوند مامورمی شود که جان آدمی را بگیرد و از طرفی عزرائیل هم ملائکه هایی را تحت فرمان خود دارد که این ملائکه می توانند جان آدمی را بگیرند البته بیماری های لاعلاج همه صورت مادی دارند و مرگ انسان وخارج شدن روح ازجسم کاری است که به اراده خدا وملائکه انجام می گیرد. - بحث سوم در باب مرگ تمسل عزرائیل وملائکه موکل برقبض روح است: که ملائکه وعزرائیل به نوعی تمسل پیدا می کنند و درجلوی چشم برزخی وگاهی مادی انسانها ظهورپیدا می کنند و ملائکه ای که ازسوی عزرائیل برای قبض روح آمده است انسان با چشم برزخی ویا مادی آن را می بیند.
و این تمسل وخودنمایی ملائکه به انسان درحال مرگ دونوع است اول: برای خوبان که عزرائیل وملائک موکل الطافی ازناحیه خدا هستند که براساس ظرفیت انسانها پیش انسانها تجسم پیدا می کنند وانسانهای خوب وصالح که عمری درجمعه وجماعت شرکت کرده اند به محرومین رسیدگی کرده اند در دفاع از اسلام ، دفاع مقدس ، انقلاب اسلامی، راهپیمایی ها شرکت کرده اند ملائکه به صورت نور و دوست داشتنی متجلی می شوند که تمام غم های مرگ را ازیاد می برند و این برای ناپاکان و ناصالحان دقیقا به عکس اتفاق می افتد. - سخنانی که ملائکه وعزرائیل با محتضر می گویند: دراین بخش هم ملائکه و عزرائیل با انسانهای صالح و پاک که درحال انتقال به عالم برزخ هستند با استقبال گرم و چهره ایی شاد حرف می زنند و با ناصالحان وگناهکاران با چهره خشمگین و غضب ناک صحبت می کنند.
5 . سختی های لحظه انتقال: انتقال ازاین عالم به عالم دیگردرذات خود دارای سختی هایی است و سفرازعالم ماده به عالم دیگرکه قانون سخت ودشواری را دارد به عنوان مثال سفرانسان ازیک شهربه شهردیگربا سفرانسان به کره ماه هرچند با امکانات و تجهیزات بیشترهم باشد دارای سختی ودشواری زیادی است . - مومنان غالبا دارای سختی کمتری هستند: اما سختی های مرگ برای مومنان مبتلا به گناه این است که گناه آنها قبل ازانتقال به عالم برزخ پاک می شود و این سختی ها کفاره هایی است که گناهان او حذف می شود .
- تشبیهات مرگ: دراین بخش تشبیهاتی آمده است که مرگ برای خوبان مثل عطر و بوی خوش است وحمامی است که مومنان را از آلودگی وچرک پاک می کند و مرگ برای مومن آزادی از بند است و برای ناصالحان به عکس این اتفاق می افتد.
8 . مسئله نهم درباب مرگ تجسم اعمال و پرونده انسان است: که محتضروقتی برای انتقال آماده است چشم برزخی اش بازمی شود وپرونده کل زندگی اش درمقابل چشمانش مجسم می شود. - عرضه اعمال انسان در هنگام مرگ برپیامبراسلام وائمه اطهار: درلحظه مرگ کل پرونده در دید رسول خدا قرارمی گیرد و مومنان که اعمال صالح دارند در این لحظه درمقابل رسول خدا و ائمه احساس افتخارمی کنند و بدان و ناصالحان شرمنده و خجالت زده می شوند.
- حضور پیامبر و ائمه در بالای سرمحتضر: از اعتقادات شیعه است که هنگام مرگ پیامبرخدا، علی (ع)، حضرت فاطمه (س) امام حسن (ع) و امام حسین (ع) برسرجنازه حاضرمی شوند.
- مشاهده منازل: هنگام مرگ انسان منازل خودش را دربهشت یا جهنم می بیند.
- سوال نکیر و منکر هنگام انتقال: عقاید انسان درهنگام انتقال ازعالم ماده به عالم برزخ مورد سوال قرارمی گیرد و این عقاید اسلامی پایه دین است وامروزهزاران موج برای تخریب عقاید نسل جوان ما طراحی شده است و باید عقاید دینی نسل جوان درحوزه ها ، مراکزدینی و علمی وآموزشی تقویت شود.
- حسرت هنگام مرگ: آدمها چه خوب و چه بد هنگام مرگ حسرت دارند. آنهایی که خوبان هستند حسرت می خورند که چرا بیشتراحسان وخوبی انجام نداده اند و آنهایی که بد بوده اند حسرت می خوردن که کاش می توانستند برگردند واعمال شایسته انجام دهند.
- آرزوی مرگ بی جا: درروایات آمده است که آرزوی مرگ بی جا خوب نیست و انسان باید در مرگ وحیات تسلیم خداوند باشد وتنها درشرایط وظیفه انسان باید ازمرگ استقبال کند.
