ما بر اساس عرق مذهبی و علقه دینی که خداوند در نهاد و درونمان به ودیعه گذاشته است برای نایل شدن به حاجات بزرگ خود دست به دامن نذر می شویم که اگر آن مشکل مرتفع شد فلان کار را انجام دهیم برخی اوقات متدینین نیت کردن و از دل گذراندن را به عنوان نذری بر ذمه خود می گیرند اما برای اینکه این عمل باعث نزدیکی به خدا هم باشد و انسان را وادار کند تا آنچه را که نذر شده انجام دهد لازم است شرایطی را مد نظر داشت . در ابتدا باید دید معنای نذر چیست؟ در کتاب های فقهی نذر را این گونه تعریف کرده اند:
نذر آن است كه انسان متعهد شود كه كار خيرى را براى خدا بجا آورد، يا كارى را كه ترك آن بهتر است، براى خدا ترك نمايد. پس لازم است که نذر برای خدا باشد نه مخلوق خدا و باید با رعایت نکاتی، به آن رنگ دینی داد مثلاً باید در ابتدا صيغه خوانده شود البته لازم نيست صيغه نذر را با الفاظ عربى خواند، بنابراین اگر مثلا بگويد: چنانچه بیماری من خوب شود، براى خدا بر من است كه هزار تومان به فقير بدهم، نذر او صحيح است.
و باید متعلق نذر (آن کاری که بخاطرش نذر می کند) عملی حرام یا مکروه نباشد و همچنین ترک واجب یا مستحبی نباشد پس اگر نذر كند كار حرام يا مكروهى را انجام دهد، نذر او صحيح نيست و یا اگر نذر كند كار واجب يا مستحبى را ترك كند، نذر او صحيح نيست وضمنا اگر انسان با اختيار خودش به نذرش عمل نكند، بايد كفاره بدهد، يعنى يكى از اين سه كار را انجام دهد:1) يك بنده آزاد كند.2) به شصت فقير طعام دهد.3) دو ماه پى در پى روزه بگيرد.
تا این جا نگاه ما به مسئله نذر، نگاهی فقهی بود و تا حدی احکام آن را بیان کردیم اما آن نکته ای که در اینجا لازم است متذکر شویم و آن را مبنای این عمل خداپسندانه در این ماه و این روزها قرار دهیم این است که کجا و برای چه بستری نذرمان را خط دهیم و صرف نماییم؟ بهترین زمینه ای که انسان می تواند بهره معنوی از آن نذر ببرد کدام است؟ غالبا علاقه مندان به مکتب اهل بیت نذرشان را به اسم این بزرگواران رقم زده و ثبت می نمایند که بسیار پسندیده و قابل تقدیر است اما با مطالعه و تامل در منش اهل بیت نکاتی را در این مورد می یابیم که کمتر بدان توجه شده و مورد دقت قرار گرفته است ناذر و کسی که اقدام خدا پسندانه اش او را وادار به هزینه کردن برای سید الشهدا می کند با گوش سپردن به ندای درونش و لبیک به کلام مولایش حسین بن علی (ع) به این عمل دل می سپارد لکن اگر یک مطلبی، ضمیمه ی این اقدام شود دلدادگیش به سالار شهیدان کامل خواهد شد و آن این که در سیره حسین (ع) بهترین زمینه ها را رصد کند.
خداوند در قرآن کریم سوره آل عمران آیه (35) می فرماید: «إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ ما في بَطْني مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّي إِنَّكَ أَنْتَ السَّميعُ الْعَليمُ» همسر عمران به خداوند عرض کرد خدایا من نذر كردهام كه آنچه در رحم دارم خدمتكار خالص تو باشد پروردگارا از من قبول كن كه تو، تنها شنواى دانا هستى.
معناي این عملِ همسرِ عمران که به وسيله نذر و بخاطر خدا آنرا انجام خواهد داد اين مىشود كه اين فرزند داخل در ولايت و سرپرستی خدا شود تا تنها او را بپرستد و به خدا خدمت كند و خدمت كردن به خدا هم به اين است كه در مسجد و جاهای مقدسهاى كه مخصوص عبادت خدا است خدمت كند، در حالى كه اگر اين نذر نبود، مىبايستی فرزند به پدر و مادر و خانواده خود خدمت مىكرد. نَذَرْتُ لَكَ: اين كمال محبت و خلوص ايمان است كه مادرى چنين پیمان و تعهّد استواری با خداوند متعال منعقد كند كه بچه خود را در راه خدا و براى عبادت خدا در عبادتگاه او بگمارد.
این آیه نشانگر این است که می توان برای نذر کردن مسیر دیگری را انتخاب نمود که سهل الوصول بوده وسریع تر انسان را به مقصد می رساند و افراد دورانديش و با بصیرت، قبل از تولّدِ فرزندشان با نذر به فكر خدمت رسانی درست به او هستند خدمت در مسجد و اقدام به آبادانی و کمک به روشن ماندن چراغ مسجد و همت برای استحکام ستون دین که فلسفه وجودی مسجد است چرا که نماز در مسجد اوج می گیرد و انسان عروج می یابد و همچنین گام برداشتن برای ماهیت مسجد که رشد حوزه ی فکر و اندیشه واعتقاد است به قدرى ارزشمند است كه اولياى خدا عزيزان خود را قبل از تولّد نذر آن مىكنند.
مادرِ مريم با آنكه سالها صاحب فرزند نمىشد، ولى به خاطر نذرى كه كرده است از فرزند دلبندش مىگذرد و در مقابل، بزرگان بنى اسرائيل براى سرپرستى او سر و دست مىشكنند پس ما هم در این راستا با گذشتن از علاقه مندیهای خودهنگام نذر و خط دهی صحیح آن دین خود و نسل خود را تضمین کرده و از اولیای خدا برای برطرف شدن نیاز های واقعی خود مدد جسته ایم.
در سالی که پیامبر گرامی اسلام ص را مورد اهانت قرار می دهند ما چگونه نذر کنیم که ادعا کنیم گام کوچکی برای پدر این امت بر داشته ام آیا فقط باید سفره ها در این ایام با نذورات ما پربار شوند و آیا شکم ها، رشد و سعادت می آورند که اگر چنین می بود بایستی روز عاشورا یاران عمر سعد در لشکر حسین (ع) قرار می گرفتند. اگر چنین می نمود حسین بن علی شب عاشورا برای تجدید قوا و افزایش نیروی جسمی از لشکریان عمر سعد مهلت می گرفت نه برای نماز و دعا و نشان دادن محبوبیت او که فرمود من به نماز عشق می ورزم بهترین زمینه های نذر را در رابطه با عمل و سیره خود سید الشهدا که همه شیفته وشیدای اوییم جستجو کنیم در زیارت اربعین این فراز پر مغز و نورانی را می خوانیم که زائر به محضر خداوند تبارک و تعالی عرضه می دارد. بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الضَّلَالَه وَ الْجَهَالَه وَ الْعَمَى وَ الشَّكِّ وَ الِارْتِيَابِ إِلَى بَابِ الْهُدَى مِنَ الرَّدَى: من اعتراف می کنم که حسین فاطمه جان داد تا بندگانت از گمراهی و ضلالت بیرون بیایند او بذل جان کرد و تمام هستیش را در طبق اخلاص قرار داد تا بندگانت را از گمراهى و نادانى و تاريكى و شك و شبهه نجات داده و به طرف هدايت و رهائى از هلاكت بكشاند آنچه از این فراز زیبای زیارت اربعین به ما نیرو و توان می دهد. این است که ما باید مثل مولایمان حسین برای رفع ضعف و فقر فکری و عطش فرهنگی هزینه کنیم تا مقبول بیافتد و ماندگار شود آنچه ماندگار تر است سیری شکم نیست بلکه رفع تشنگی و عطش معرفت است چرا که آنان که تشنه مقام و جاه و جایگاه و قدری مال بودند در مقابل حسین بن علی صف آرایی کردند.
در جایی که دشمن بدترین حربه هایش را که حمله به عمق اعتقادات ما و تمام ماهیت دینی جامعه اسلامی است، بکار برده و برای آن سال ها فکر کرده و ساعت ها هزینه نموده لازم است این هزینه های مقدس صرف خواسته های دین گردد و برای رشد فکری و فرهنگی جامعه حسینی که جدای از جامعه محمدی نیست هزینه کرد و بجای پر کردن شکم ها، مغزها را پربار نمود تا بار دیگر جان جانان هستیش را برای برون رفت از گمراهی و ضلالت فدا ننماید و اگر در حسینیه ها و خصوصا مساجد با این اقدام ما فکر ها و اندیشه ها به جریان بیافتد همان هدف حسینی محقق شده است و اکنون ، تحقق این تفکر یعنی خروج از ضلالت و گمراهی احتمالی با سمت دهی نذورات میسور می باشد البته نباید گمان کرد که این مطلب تقبیح و مذمت نذورات معمول عاشقان سیدالشهدا است بلکه این مقاله مکمل و رشد دهنده اقدامات فعلی است که در این زمانه اگر ما برای جامعه و نوباوگان هزینه نکنیم دشمنان ما در باطلشان بهترین برنامه ها و هزینه را صرف می کنند.
محمدحسین کارگر شورکی
