وَ فِی خَلْقِکُمْ وَ ما یَبُثُّ مِنْ دابَّة آیاتٌ لِقَوْم یُوقِنُونَ(سوره جاثیه، آیه4)
« و نیز در آفرینش شما و جنبندگانى که (در سراسر زمین) پراکنده ساخته، نشانه هایى است براى گروهى که اهل یقینند».
در دنياي رو به رشد امروز که به سرعت به سمت استفاده از فناوري هاي نوين در حرکت است، استفاده از فناوري هايي همچون بيومتريک در زمينه هاي مختلف، از جمله شهرداري الکترونيک، مي تواند به توسعه ي فرايند هاي شهري و بهبود عملکرد سيستم هاي فعلي کمک شاياني بنمايد.
واژه بيومتريك، به طيف گسترده اى از فناورى هايى اطلاق مى شود، كه هويت افراد را به كمك اندازه گيرى و تحليل خصوصيات انسانى شناسايى می كنند. به عبارتی دیگر، هر خصوصيت فيزيولوژيكی يا ويژگی رفتاری منحصر به فرد و متمايز كننده، مقاوم و قابل سنجش كه بتواند برای تعيين يا تأييد خودكار هويت افراد بكار رود بيومتريك نام دارد.
عموماً در سيستمهاي بيومتريك از ويژگي هاي مختلف افراد جهت شناسايي استفاده مي شود كه درنمودارذيل به آن اشاره مي كنيم.
سامانه بيومتريكى يك سامانه تشخيص الگو است که از سخت افزار، نرم افزار و ابزار اندازه گیری تشکیل می شود و برای تایید و یا تعیین هویت افراد به کار می رود.
آزمايش زيست سنجى (بيومتريك) در سامانه بيومتريك شامل سه گام است:
1-ثبت مشخصات: كاربران با سنجش هاى اوليه در سيستم ثبت نام مى شوند.
2- مقايسه: نمونه با الگوى مرجع مقايسه مي شود.
3-بروزرساني: دراين مرحله بايد الگوهاي مرجع تمامى سيستم هاى بيومتريك بروز
رساني شوند.
کاربردهای بیوم تریک در شهر الکترونیک
در شهر الکترونیک کاربردهای فناوری بیومتریک را می توان به دو دسته تقسیم نمود. دسته اول کاربردهایی از بیومتریک هستند که تمامی شهروندان از آن استفاده خواهند کرد و دسته ی دوم مربوط به کاربردهایی می شود که در خود سازمان شهرداری می توان استفاده نمود.
1-کاربردهای بیومتریک در گستره ی شهری
در گستره ی شهری می توان از بیومتریک برای اهدافی همچون شناسایی شهروندان، ارائه خدمات دولتي، نظارت، مدیریت بحران های شهری و شناسایی مجرمان استفاده نمود.
شناسایی شهروندان
این حوزه طیف وسیعی از کاربردها از کارت های شناسایی بیومتریکی و دسترسی به خدمات و امکانات عمومی تا رأی-گیری بیومتریکی را شامل می شود. انگشت نگاری و چهره نگاری از جمله بیومتریک های پرکاربرد این حوزه می باشند. به عنوان نمونه در امر رأی گیری تا به حال چند کشور دنیا از جمله مکزیک (ژولای 2000 با استفاده از چهره نگاری)، پرو (انتخابات سال 1997 با استفاده از اثر انگشت)، ایتالیا، برزیل، دومنیکن، کاستاریکا ، پاناما (استفاده از اثر انگشت) انتخابات بیومتریکی داشته اند.
همچنین از سال 1999 کنگره مکزیک، 1997 مجلس ونزوئلا، و اخیراً مجلس ترکیه از فناوری اثر انگشت برای کنترل رأی گیری داخلی استفاده می کنند. کاربرد دیگر بیومتریک در این زمینه مربوط به توزیع سرویس های عمومی می شود. به عنوان نمونه می توان از پروژه TASS اسپانیا نام برد که از سال 1994 با هدف تهیه کارت های هوشمند دریافت خدمات درمانی، مراقبتهای بهداشتی، تأمین اجتماعی و … آغاز شد. در گزارشی که در سال 2007 در پورتال بیومتریک اروپاییان آمده، پیش بینی شده است که استفاده از بیومتریک در سرویس های عمومی، می تواند سالانه از سو استفاده ها به میزان 20 میلیون یورو جلوگیری کند.
ارائه خدمات دولتي
بخش دیگری از کاربردهای بیومتریک ارائه خدماتی جزیی تر در قالب دولت الکترونیک است که در موارد زیر نمونه هایی از آن ذکر شده اند :
•آموزش از راه دور در دانشگاههای مجازی
• کنترل و مدیریت حضور و غیاب کارمندان، دانشجویان و دانش آموزان
•خدمات هوشمند کتابخانه ای، آزمایشگاهی و سلف سرویس
•سامانه های خدماتی کارکنان
•کارت ها و بلیط های اعتباری مصرفی
•ارائه خدمات بانكي
نظارت
با توجه به ماهیت کاربردی نامحسوس چهره نگاری، این فناوری کارکرد فوق العاده ای در نظارت محسوس و نامحسوس دارد. به عنوان نمونه با نصب دوربین های مدار بسته در خیابان های ناامن شهر لندن، تشخیص هویت افراد سابقه دار یا تحت پیگرد بسیار ساده شده است.
مدیریت بحران های شهری
از بیومتریک می توان برای مدیریت بحران های شهری استفاده نمود. موارد زیر گوشه ای از خدمات قابل دستیابی به کمک این فناوری را هنگام بروز بحرانهای بزرگ و غیر مترقبه نشان می دهد :
•تایید هویت بازماندگان و آمارگیری سریع و دقیق
•تعیین هویت مجروحان و آمارگیری سریع و دقیق
•تعیین هویت متوفیان و آمارگیری سریع و دقیق
•ارایه بهینه خدمات توزیع اقلام و کالاهای امدادی
•تایید هویت دقیق مسؤولان و پرسنل فاقد کارت شناسایی و فعال در حین بحران
•تعیین هویت دقیق افراد سابقه دار و مجرمان تحت پیگرد، حاضر در محل بحران
•تشکیل بانک اطلاعاتی اولیه جهت مظنونین و افراد فاقد هویت ثبت شده
شناسایی مجرمان
هدف از شناسایی مجرمان با استفاده از بیومتریک های مختلف، تعیین یا تأیید هویت افراد مظنون یا بازداشت شده است. تعداد کمی از فناوری ها می توانند در این عرصه مؤثر باشند. اثر انگشت و چهره نگاری از جمله این بیومتریک ها هستند. درحال حاضر بانک اطلاعاتی AFIS جامع FBI که به IFIS مشهور است دارای 40 میلیون ثبت 10 انگشتی است. چهره نگاری دومین بیومتریک پرکاربرد در این زمینه است. فرودگاه پیرسون در انتاریو کانادا دارای یک سامانه نظارتی مشابه است که به بانک اطلاعاتی پلیس متصل است. دفاتر پلیس کالیفرنیا و میشیگان هم به سامانه تشخیص چهره مجهز هستند.
2-کاربردهای بیومتریک در بخش داخلی سازمان
در بخش داخلی سازمان شهرداری نیز از بیومتریک می توان برای کنترل حضور و غیاب کارمندان و همچنین دسترسی های فیزیکی و زمانی استفاده نمود. موارد زیر نمونه ای از کاربردهای بیومتریکها در این بخش می باشد:
•اطاق های ویژه
•اماکن و ساختمانهای حساس
•شبکه داخلی یا سازمان
•گاوصندوق های امن
•صندوق امانات
•اتومبیل شخصی و وسایل نقلیه
•تلفن همراه
•دسترسی به اطلاعات طبقه بندی شده
دنياي آينده
دنياي آينده بسيار با آنچه اكنون مي شناسيم، متفاوت خواهد بود.زيرا با گسترش و ارزان شدن روز به روز تجهيزات و پردازش هاي مورد نياز تشخيص هويت بيومتريك،اين سيستم ها به سادگي در تمام وسايلي كه به صورت روزمره با آن ها سر وكار داريم نفوذ خواهند كرد.درهاي ورودي كه چهره يا صداي شما را مي شناسد،بدون نياز به كليددر برابر شما باز مي شوند، سيستم هاي خودكار بانكي كه بدون نياز به كارت و شماره حساب، تنها در اثرتماس دست شمابا سنسور، تراكنش مالي را امكان پذير مي سازد، خودرويي كه با تخمين سن راننده جوان از روي تصوير چهره متوقف شده و از بروز حادثه جلوگيري مي كند؛همه نمونه هايي باورپذير و تا حدي در دسترس هستند.
سخن آخر:
توجه به نتایج حاصل از به کارگیری فناوری بیومتریک در سایر کشورها، نشان می دهد که اثربخشی و کارایی استفاده از فناوری بیومتریک در شهرداری الکترونیک، مشروط بر داشتن بینش صحیح و بهره گیری از نگاهی کل نگر و بررسی همه جانبه موضوع، پیش از تجهیز و بکارگیری سیستم های بیومتریکی است و تنها از این طریق است که می توان از این فناوری در جهت برآوردن نیازها و انتظارات موجود بهره برد.
برای موفقیت و مقبولیت عمومی این پروژه ها، فرهنگ سازی کاربرد فناوری قبل و بعد از اجرای پروژه، تحلیل و بررسی چالش ها و تبعات اجتماعی، حقوقی، فرهنگی و اقتصادی آن از جمله مهم ترین مسائلی است که می بایست از سوی کاربران، مجریان و برنامه ریزان این حوزه مورد اهتمام و توجه ویژه قرار گیرد.
