قال رسول ا… (ص): ان الحسین (ع) حراره فی قلوب المومنین لا تبرد ابدا
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: برای حسین (ع) حرارتی در دلهای مومنین است که هرگز سرد نمی شود.
چاووش به معنای پیشرو لشکر و قافله است ، کسی که پیشاپیش قافله یا زوار حرکت کند و آواز خواند .
در فرهنگ دینی ، در گذشته رسم بود که طبق مراسم سنتی هنگام رفتن اشخاص از شهرها و روستاها به زیارت نجف ، کربلا ؛ خراسان ، یا سفر حج ، اشخاصی به نام چاووش خوان اشعاری را با لحن سوزناک و خاص می خواندند. هم هنگام بدرقه زائر ، هم وقت استقبال ، بصورت تک خوانی یا همخوانی ، محتوای اشعار هم اغلب سلام و صلوات بر پیامبر (ص) و اهل بیت او یا فراخوانی به پیوستن به کاروان زیارت بود ه است.
چاووش خوانی ، حرفه ای معنوی و پر از صفا بود که صدای خوش و لحنی دلنشین می خواست و پاکی و دینداری و عشق به اهل بیت . چاووش خوانان ، منادیان راه خدا و قاصدان مرقد مطهر اولیاء بودند و بانگ چاووشان مردم را به هلهله و غوغا و نا آرامی دل می‌رساند . در هر فقره، مصرع برحبیب خدا ختم انبیاء صلوات ، که چاووش خوان می خواند از مردم صلوات می گرفت . شعرهایی از این قبیل :
زتربت شهدا بوی سیب می آید
زطوس بوی رضای غریب می‌آید
هرکه دارد هوس کرب و بلا بسم ا…
هرکه دارد هوس حب خدا بسم ا…
بر مشامم می رسد هر لحظه بوی کربلا
ترسم آخر جان دهم در آرزوی کربلا
این مراسم سنتی در جاهای مختلف تشریفات خاص و اشعار متفاوتی دارد. اولین چاووش خوان را می توان بشیر بن جذلم دانست که به هنگام ورود کاروان اهل بیت (ع) به مدینه به دستور امام سجاد مامور شد زودتر به مدینه برود و خبرشهادت ابا عبدا… (ع) و آمدن اهل بیت (ع) رابه اطلاع مردم برساند. او که همچون پدرش تبع شعر داشت در مسجد پیامبر (ص) خبرکشته شدن سید الشهداء و بازگشت قافله حسینی را با این دوبیت به مردم برساند :
یا اهل یثرب لا مقام لکم بها
قتل الحسین فادمعی مدرار
الجسم منه بکربلاء مفرج
والراس منه علی قناه یدار
اکثرچاووش خوانان پامنبری خوان هم بوده اند به این معنی که در فاصله فرود آمدن منبری از منبر و برشدن منبری دیگر ایستاده یا نشسته نوحه و اشعارمرثیه را به آواز می‌خواندند.
در اینجا به معرفی چاووش خوانان و پامنبری های معروف شهیدیه می پردازیم :
1 ـ حاج محمد حاج حسن معروف به حاجی چاووشی متولد 1263 شمسی و از چاووش خوانان معروف و کم نظیر شهیدیه بوده اند . با اینکه عمر زیادی نداشته است اما این توفیق را داشته که 21 مرتبه به مشهد مقدس و 19 مرتبه چاووش خوان کربلا بوده است و بجز یک سفر مابقی را پیاده مشرف شده است او نه تنها چاووش خوانی ماهر و خوش صدا بلکه معلم قرآن و نوحه خوان نیز بوده است . ایشان متوفی1328 شمسی میباشد و هنوز افراد زیادی در شهیدیه و فیروز آباد و بارجین هستند که قرآن را از او یاد گرفته اند.
2ـ سید یحیی فرزند سید ابراهیم که از پامنبریهای شهیدیه بوده است .
3 ـ غلامحسین ملاباقر متولد 1272 شمسی و متوفی 1355 میباشد . وی دارای صوتی جذاب و صدایی رسا بود.
4ـ حاج قاسم کارگر فرزند حاج ملاقاسم متولد 1297 و متوفی 1355 می باشد . ایشان در سنگ زنی هم دارای تبحر خاصی بوده است .
5 ـ حاج علیرضا رضایی(معروف به علی رضا حاج علی اکبر ) ایشان متولد 1300 شمسی و متوفی 1367 می باشد و از پامنبری خوانهای معروف بوده که این اشعار از ایشان در شب 21 رمضان به یادگار مانده است :
شدبیست و یکم قتل علی حیدر صفدر
داماد نبی شیر خدا ساقی کوثر
از تیغ جفای پسر ملجم مکافر
افتاد زمحراب پسر عم پیامبر
6 ـ رجب کارگر شورکی فرزند آقا محمد متولد 1299 و متوفی 1379 می باشد و سالها سحر های ماه مبارک رمضان بالای پشت بام می رفته و مردم را برای سحر و مناجات بیدار می نموده است .
7 ـ حاج عباس کارگر شورکی فرزند غلامرضا متولد 1276 و متوفی 1360 می باشد . می‌گویند در خصوص زندگی انبیاء و ائمه (ع) اطلاعات زیادی داشته است و بزرگداشت سیزدهم محرم ابتکار او بوده است .
8 ـ حسن کارگر شورکی (حسنی) فرزند رجبعلی متولد 1288 و متوفی 1367
می باشد .
9 ـ علی بمان مداحی شورکی (علی بمان درویشی ) متولد 1289و متوفی 1366 بوده است وی علاوه بر روضه خوانی و چاووش خوانی تبحر خاصی در علم تجوید قرآن داشته است و در اغلب محله های میبد کلاس آموزش قرآن و تجوید داشته است .
10 ـ میرزا یحیی کارگر شورکی فرزند حسن متولد 1320 و متوفی 1382 می باشد . پدرش نیز قاری قرآن و پامنبری خوان بوده است .
11 ـ حاج قنبر کارگر شورکی فرزند غلامحسین متولد 1320 و متوفی 1373 می باشد . وی مداح هیئت قمر بنی هاشم ده آباد بوده که در راه برگشت از مشهد بر اثر تصادف از دنیا رفتند .
12 ـ عباس یعقوبیان فرزند حسین قمی متولد 1296 و متوفی 1374 بوده است که علاوه بر پامنبری خوانی در شبیه خوانی نیز تبحر داشته است .
13 ـ فضل ا… فرزند میرزا اصغر متولد 1309 و متوفی 1377 می باشد
14ـ حاج حسین رسولی زاده فرزند فرج ا… متولد 1325 و متوفی 1384 می باشد. ایشان هم پدر شهید و هم برادر شهید می باشد .
15 ـ حاج حسن کارگر ( شیخ حسن کریم ) متولد 1310 می باشد و از پامنبری خوانهای معروف می باشد و در دم روضه گرفتن هم متبحر است.
16 ـ حاج حبیب صفر متولد 1307 و از پامنبری خوانهای کنونی میباشد
17 ـ حاج علی محمد حاج رحیمی متولد 1307 که علاوه بر پامنبری خوانی از قاریان قرآن و موذنین نیز می باشد .
محمد علی فاضلی
