اَشهدُ اَنّکَ قَد اَقَمتَ الصَلوه

اَشهدُ اَنّکَ قَد اَقَمتَ الصَلوه

جایگاه نماز آنقدر رفیع و مقام نماز تا حدی بلند و با عظمت است که کمتر به بیان آن احساس نیاز می شود نماز از نظر اسلام و در لابلای آیات قرآنی و احادیث معصومین جایگاه مستحکمی دارد و آنقدر به بیان ضرورت و اهمیت آن پرداخته شده است که هر کسی در هر موقعیتی که باشد آشنایی نسبی نسبت به نماز اقامه صحیح و به موقع آن پیدا کرده و خصوصا با فعالیتهای زیادی که الحمدا… بعد از پیروزی انقلاب برای آشنایی بیشتر مردم با نماز و بیان ابعاد مختلف آن و نیاز بشر به اقامه نماز و توجه مخصوص و عمیق به این فریضه و تأثیر آن بر نفس و جان انسان انجام گرفته مقدمات آشنایی همگان با روح نماز و حقیقت آن فراهم گردیده صرف نظر از ظاهر نماز که خود حلّال بسیاری از مشکلات بشر است عنایت به عمق و محتوای آن و پرداختن به تأثیرات باطنی نماز بر روح و قلب انسانها می تواند توجه آحاد را بیشتر به نماز و اهمیت و ضرورت آن جلب کند اینکه نماز مؤثرترین سلاح بر عليه شیاطین بیرونی و درونی است اینکه نماز بازکننده درهای فیض و رحمت الهی و روشنگر دلهای نمازگزاران است اینکه نماز عامل سیر و سلوک به بالاترین مقام بندگی یعنی مقام اخلاص است اینکه نماز ياد متقابل عبد و معبود و باعث رویکرد رب به بنده می باشد و موجب تابش انوار الهی به دلها می گردد و اینکه نماز با اخلاق پیوند ناگسستنی داشته و بزرگترین عامل بازدارنده از فساد و فحشا است و اینکه نماز معراجی است که عالیترین سير روحانی و عرفانی بشر را محقق می کند و قرابت و قربت را باعث می شود اینکه نماز یاد خداست و یاد خدا نتیجه اش آرامش جان ها و آرامش جان باعث پرواز به عالم ملكوت و بازگشت به سوي پروردگار در رضايت و خرسندي متقابل است و بالاخره اینکه نمازبهترين ره توشه سفر به جهان دیگر است و بالاتر از همه اینها نماز حضور عابدانه و عارفانه و آمیخته با حیا و تسلیم در محضر پروردگار و دیدار و لقای او و نظر به وجه ا… و طي لذتبخش‌ترين لحظات عمر می‌باشد همگی نیازهای امروز بشریّت افسار گسیخته است. بشر امروز که پس از مدتها دوری از اصالت و معنویت در حال بازگشت به موطن و موقف اصلی و توجه به فطرت الهی خویش می باشد و با شتابی محسوس به سوی معنویات و منويات حقيقي به پيش مي رود تشنه‌ي توسل و توكل و محتاج راز و نياز و نيايش و نيازمند شناخت و حيا و رجاء است و آنچه بشر به آن نیاز دارد بدست نمی آید مگر در پناه نماز با روح و حضور قلب و اخلاص بر اساس آنچه که از آیات الهی و فرمایشات معصومین استفاده می شود نماز اولین عبادتی است که بر بندگان واجب شد و پس از اصول تشریح گردید

الذین یؤمنون بالغیب و یقیمون الصلوه      ( بقره 3)

در این آیه پس از اصول اعتقادی یعنی مبدأ و معاد و وحی و نبوت که در حیطه غیب است به مهمترین مساله ای که مطرح است یعنی نماز پرداخته شده و اگر عبادتی قبل از نماز مقرر می‌گردید خدای تعالی آن را در این آیه شریفه مقدم بر نماز می‌داشت علاوه بر اینها در روایت از پیامبر اعظم (ص) است که: اول ما فرض علی العباد الصلوه و نیز در جای دیگر فرمود اول ما افترض ا…  علی امتی الصلوه و همه اینها بیانگر آنست که نماز اولین عبادتی است که پا به عرصه وجوب نهاده است.

در بررسی تاریخچه نماز و سابقه این عبادت مهم و انسان ساز در می یابیم که نماز به اندازه حیات انسان و قدمت ادیان پیشینه و سابقه دارد در ادیان پیش از اسلام نیز نماز تشریع گردیده و به آن اهمیت داده شده است هنگامی که جایگاه ویژه نماز را در ادیان می نگریم و از توجه مخصوص همه پیامبران الهی به آن آگاه می‌شویم این نکته در ذهن ما ایجاد می گردد که آیا این نیاز درونی انسان به خدا و عبادت او و شناخت وی و کرنش در مقابل عظمت و الوهیّت اوست که در نماز تبلور یافته است؟ نماز قبل از اینکه یک عبادت برای خدا باشد یک موهّبت برای انسان است انسان چه از بعد جسمی و مادی وچه از جنبه معنوي و روحي شديداً به نماز و آثار آن نياز دارد و براي ادامه‌ي حيات معنوي و اخلاقي خویش باید به نماز و ارزشهای والای آن اهمیت دهد و آنی از نماز که کُرنش بي نهایت کوچک، در مقابل بی‌نهایت بزرگ، است غافل نگردد بشر برای ادامه حیات بشری خویش نیازمند امید است و تکیه گاه، و پناهگاه امن و مطمئنی می‌خواهد که بتواند در سایه آن به دور از دغدغه های گوناگون به زندگی خویش ادامه دهد و علیرغم خطرات زیادی که او را تهدید می کند و لازمه زندگی مادی است برای خود حیات طیبه‌ای بسازد عاری از کینه ها و عداوت‌ها و فسادها و تباهی ها و این ميّسر نمی‌شود مگر با تقویت ارتباط با مبدأ هستی و توجه به آن سو و اتصال به دریای الوهیت و توسل به مالک حقیقی و ملک واقعی و تمسک به عروه الوثقی الهی و استعانت از آفریدگار و پروردگار هستی که مجموع آنچه گفته شد نماز است و اطمینان قلب و آرامش باطن را باعث می گردد.

وقتی که حوادث مهم تاریخ بشری را بررسی کنیم و اقدامات مهم پیامبران را به تحلیل بکشیم در می یابیم که همه آنها با هدف اقامه نماز و یا در نتیجه آن صورت پذیرفته است راز و رمز هجرت ابراهیم و خانواده اش از بابل به سرزمین خشک و بی آب و علف حجاز و اسکان آنان در آنجا و تجدید بنای کعبه و ایجاد مرکز جهانی ادیان توحیدی و مراسم و مناسک عظیم حج همه و همه از زبان ابراهیم(ع) که پدر همه پیامبران بنی اسرائیل و نیز عیسی(ع) و جد خاتم النبیا به حساب می‌آید به این صورت بیان گرديده است.

ربنا انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا لصلوه  (سوره ابراهیم آیه 37)

حضرت ابراهیم(ع) پس از انجام این مأموریت بزرگ الهی که تحولی بزرگ در زندگی بشر محسوب شده و منشأ بسیاری از دگرگونیها و انقلابات عظیم و اساس اديان توحيدي به حساب مي‌آيد بدرگاه الهی اینچنین دعا می‌کند که

رب اجعلنی مقیم الصلوه و من ذریتی ….. (ابراهیم، 40)

و نیز آیات 54 و 55 سوره مریم ناظر بر این معناست که اسماعیل(ع) جّد اعلاي پيامبر اهل و خانواده و قوم و قبیله اش را به نماز سفارش نموده و می فرماید وكان يأمر اهله بالصلوه ودر پايان مي فرمايد كه اسماعیل مورد خشنودی خداوند قرار گرفت وكان عند ربه مرضيا و نیز خداوند در آیه 24 سوره طه خطاب به موسی (ع) می فرمایند اقم الصلوه لذکری و در سوره لقمان آیه هفدهم  لقمان (ع) خطاب به فرزندش فرمود:

 یا بنی اقم الصلوه آیه هشتاد و هفتم سوره هود به صورت ضمنی به نماز خواندن شعیب اشاره دارد

قالوا یا شعیب اصلواتک تأمرک ان نترک …

دستور خواندن نماز به مریم در آیه بیست و سوم سوره آل عمران به این صورت آمده است یا مریم اقنتی لربک و اسجدي و اركعي مع الراكعين و از قول عيسي در آيه‌ي 31 سوره مريم مي خوانيم و اوصاني بالصلوه و  الزکوه ما دمت حيّا

مسیحیان مهمترین دعا را آخرین نماز عیسی با حواریون می دانند زردتشتیان نماز پنج گانه می خوانند و بعلاوه اعراب جاهلیت جلوی خانه خدا نماز می گذاردند که در آیه سي و پنجم سوره انفال کیفیت نماز آنان مورد سرزنش قرار گرفته است و ما کان صلاتهم عند البیت الا مکاء و تصدیه … بر طبق بعضی از روایات جبرئیل سه سال پیش از بعثت وضو و نماز را به پیامبر آموخت اما آنچه به قطع و یقین رسیده آن است که از آغاز بعثت پیامبر و خدیجه و علی با هم نماز می گزاردند و نماز آنان رکوع و سجود داشت اما پیشوایان معصوم از پیامبر تا ائمه دین همگی بر اهمیت نماز تأکید داشته و اخبار و احادیث سرشار است از سفارشات و تأکیدات که به حمدا… تعداد زيادی از فرمایشات آنان نصب العین مردم قرار گرفته و احادیث و روایات بسیار پیرامون نماز و اهمیت آن در میان مردم به شهرت رسیده است و بیان فهرست آنچه که درباره نماز از آن حضرات به ما رسیده نیز در این مجال نمی گنجد نگاهی به تشريع نماز خوف و دلايل آن براي بيان اهميت نماز کافیست تنها فریضه‌ای که در هیچ شرایطی ساقط نمی‌گردد و به برگزاری آن در میدان جنگ آن هم به صورت جماعت مؤکداً سفارش گردیده است (آنچه از روایات و اخبار بر می آید برگزاری نماز به صورت فرادی تنها در مواردی مقبول واقع می گردد که به دلایل موجه امکان برگزاری جماعت و شرکت در آن وجود نداشته باشد) پیامبر(ص) در میدان جنگ و در جریان صلح حدیبه نماز خوف خواند سپاهیان اسلام ناب در میدان صفین امیر خویش را دیدند که به خورشید می نگریست ابن عباس پرسید به چه می نگری یا امیرالمؤمنین فرمود وقت نماز را به یاد می آورم عرض شد آیا اکنون و در این بهبوهه وقت به نماز اندیشیدن است علی این اولین مرد نمازگزار پس از پیامبر(ص)، شخصیتی که در نماز به شهادت رسید و به این شهادت بالید و فزت و رب الکعبه گفت، پس از اظهار شگفتی فرمود آیا وقت به نماز اندیشیدن نیست؟! پس ما برای چه می‌جنگیم؟ آیا غیر از آن است که می جنگیم تا نماز برپا داشته شود؟ اما نماز امام حسین (ع) در ظهر عاشورا ! 

حضرت ابا عبدا… الحسین(ع) در ظهر عاشورای سال شصت و یک هجری در هیاهوی جنگ در میان انبوهی از لشکریان تا دندان مجهز و در مقابل دیدگان جهانیان تابلوی زیبا و نفیسی ترسیم فرمود که بينندگان را تا قیامت حیرت زده خواهد نمود اقامه نماز خوف در گير‌ و ‌دار یک جنگ نابرابر اطاعت از ولی امر و سرسپردگی به رهبری اسلامی و شجاعت و ایثار و فداکاری در راه دین و تحمل سختیها و اعتماد به وعده‌های راستین الهی و توکل به خدا را به نمایش گذاشت و با اقامه نماز در آن هنگامه الگوی حکومت اسلامی و اهداف حاکمان الهی را به تصویر کشید و با رشادت و جانفشانی در خون خویش وضو ساخت و به نماز عشق ایستاد و کریمه الذین ان مکنا هم فی الارض اقاموا الصلوه و آتوا الزکوه و امروا بالمعروف و نهوا عن المنکر را تفسیر فرمود که هان ای عالمیان، رهبران راستین الهی در صورت احراز حکومت و سیطره و سلطنت نه تنها از فرمانروایی، مست و مغرور نمی گردند و سرکشی و عناد نمی کنند بلکه با اقامه نماز و ادای زکات و امر به معروف و نهی از منکر پایه های حکومت الهی را استوار ساخته و به تحکیم پیوند مردم با او و رساندن آنان به ایمان و اعتقاد باطنی مبادرت ورزیده و مردم را به توحید و معاد دعوت مي‌نمايد و به قيام بر علیه طواغیب و مفسدین ترغیب می‌كند امام حسین (ع) در راستای تحقق اهداف انقلاب خونین خویش یاران فداکار و وفادارش را به جماعت فرا خواند تا در میان آن همه شور و هیجان و علیرغم خطرات زیادی که آنان را تهدید می‌نمود به نیایش و نماز به سوی قبله گاه تعبّد بایستند و به جوهره اصلی دین توجه نموده با وجود همه سختیها و مشکلات و همه مصائب و نگرانیها و لزوم توجه دقیق به جنگ و مسائل آن و نیز حمایت از زنان و کودکان و حراست از خيمه‌ها و امتعه و نيز رسیدگی به مشکلات ناشی از عدم دسترسی به آب یعنی تشنگی مفرط زنان و کودکان و اصحاب و یاران و رزمندگان در آن طبیعت خشک و هوای گرم و کشنده در مقابل دیدگان بهت زده دشمن از همه علائق و دلبستگیهای مادی دل برید و از چشمه عشق وضو ساخت و یکسره بر هر چه که بود و هست چهار تكبير زد و پای در مسیر سیر و سلوک نهاد و به معراج شتافت و در راه اقامه این جماعت ماندگار و تاریخ ساز چند تن از محبوب ترن اصحاب و بهترین عزیزانش را آماج تیرهای دشمنان و سپر نيزه‌ها و اسنه‌ي اعادي ساخت.

اشخاصی چون حبیب ابن مظاهر اسدی که از وجوه مشاهیر شیعه‌ی کوفه و اقرب اصحاب اهل بیت و اعزّ دوستان خاندان وحی و از اعاظم علمای زمانش در علوم اهل بیت و از اجله اصحاب امیرالمؤمنین بوده و یا ظهیر ابن فین که در شجاعت زبانزد اهل زمان و در بزرگی مشهور خاص و عام بوده در تحقق این فریضه بزرگ به فیض شهادت نائل آمدند و به دیدار معبود شتافتند. امام حسین (ع) با اقامه این جماعت تاریخی اهمیت و لزوم نماز جماعت را بر پیشانی تاریخ حک نمود و این نکته را به همه نسلهای بشریت و خصوصاً مسلمین و بالاخص شیعیان و پیروانش متذکر گردید که در هیچ برهه‌ای از تاریخ و تحت هیچ شرایطی نماز جماعت را از یاد نبرند و اقامه نماز جماعت را فدای هیچ امر مهم دیگری ننمایند که نماز اهمّ است اما متاسفانه عده ای از دوستداران حضرت ابا عبدا…(ع) از این امر مهم غفلت ورزیده و به بهانه های مختلف از جمله اقامه مجلس عزای اهل بیت و یا سینه زنی و زنجیر زنی و یا اطعام عزاداران از برپایی نماز جماعت در اول وقت ظهر عاشورا طفره می‌روند و تن به پذیرش اقامه نماز جماعت نمی دهند گاهی در پاسخ به این پرسش که چرا نماز جماعت را اقامه نمی کنید شنیده می شود که حالا با اینهمه کار و گرفتاری و در گرماگرم عزاداری و هيأت وقت نماز خواندن است؟! می پرسیم آیا خود اباعبدا…(ع) در ظهر عاشورا با وجود آنهمه گرفتاری نماز جماعت را رها کرد؟ ای کاش نماز آخرین حسین پر رنگ تر تصویر شده بود ای کاش به جای پرداختن به بعضی قسمتهای مجعول تاریخ بشر به بیان ضرورت نماز جماعت از دیدگاه اهل بیت و حضرت ابا عبدا… الحسین(ع) پرداخته شده بود ای کاش جملات جانسوز و زیبای حضرت حسین بن علی در وداع با عبادت در شب عاشورای سال 61 هجری مورد توجه بیشتر قرار می دادیم ای کاش علاقه مفرط پیامبر و علی و فاطمه و فرزندانش به نماز و نماز جماعت و عشق آن حضرات به این فریضه مهم را سرلوحه برنامه های دینی خویش قرار می دادیم.

نماز قرب دوست