سقا کلمه ای عربی است به معنی آب دهنده، کسی که آب به افرادی می رساند و این لقب از جمله القاب مشهور حضرت عباس (ع) است. منصب سقایت و آب رسانی به تشنگان یکی از زیباترین سنت های اسلامی و انسانی است و تاریخچه سقایت در اسلام با سقایت حاجیان در موسم حج در مکه مکرمه ارتباط پیدا می کند. عبدالمطلب جدّ اوّل پیامبر (ص) چاه زمزم را در کنار خانه کعبه حفر و نوسازی کرد و آنرا مرکز سقایت و آب رسانی به حاجیان قرار داد.
قبل از ایشان هم پدرش هاشم بن عبدالمناف و عمویش مُطلِب و پدر آنها عبدالمناف عهده دار منصب سقایت و آب رسانی به حجاج بودند و به همین ترتیب قبل از ایشان قصی جد چهارم پیامبر (ص) دارای این منصب بود. بالاخره منصب سقایت در خاندان هاشمی از عبدالمطلب به پسرش ابوطالب و از ایشان به برادرش عباس عموی پیامبر (ص) رسید. پیامبر (ص) در خصوص سقایت می فرمایند:
برترین اعمال نزد خداوند، خنک ساختن جگر سوزان است. خواه حیوان باشد یا غیر حیوان.
امام باقر (ع) درباره سقایت می فرماید «کسی که تشنه ای را سیراب کند خداوند از شراب طهور و زلال دربسته شده مخصوص بهشت او را سیراب خواهد کرد.
امام جعفر صادق (ع) نیز در خصوص سقایت می فرماید «کسی که در محلی که آب وجود دارد به تشنه ای آب برساند همانند کسی که برده ای را آزاد نماید و کسی که آب را در محلی که آب وجود ندارد به تشنه ای برساند مانند کسی که انسانی را زنده نموده و کسی که انسانی را زنده نماید (مطابق آیه 32 سورة مائده) مانند کسی است که همة انسانها را زنده نموده است.
در جریان نهضت کربلا، هنگامی که یزیدیان آب را بر امام حسین (ع) و همراهانش بستند، یکی از مهمترین وظایف حضرت عباس (ع) آب رسانی به کاروان حسینی بود. حتی ابوالفضل العباس (ع) در لحظة شهادت هم در کسوت ساقی اهل بیت (ع) به شهادت رسید.
نخستین بار هنگامی به حضرت عباس (ع) سقا (آب رسان) گفته شد که امام حسین (ع) در روز هفتم محرم سال 61 هجری، هنگامی که لشکریان عمر بن سعد آب را بر کاروانش بستند، با آن حضرت (ع) در خصوص چگونگی دست یابی به آب به مشورت پرداخت و سپس در شب هشتم محرم، آن حضرت (ع) را به همراه پنجاه نفر یعنی بیست تن سوار و سی تن پیاده که بیست مشک آب به همراه داشتند به سوی فرات گسیل داشت و آنها به سوی فرات رفته و با درگیری نسبتاً شدیدی توانستند مشک هایی پر از آب را به خیمه ها برسانند و از این زمان و از این جهت حضرت عباس (ع) را سقا نامیدند.
حضرت ابوالفضل العباس (ع) در امر سقایت چنان جهد و کوششی می نمود که حتی پس از قطع دستان مبارکش مشک آب را به دندان گرفت تا آب را به اهل بیت امام حسین (ع) برساند و در لحظات آخر حیاتش به امام حسین (ع) عرض کرد «من از دخترت سکینه (س) خجالت می کشم زیرا به او وعدة آب دادم ولی نتوانستم آب را به او برسانم».
