نماز پایۀ دین
نماز اصل دین است و در آیین آسمانی اسلام بعد از معرفت خداوند سبحان هیچ فریضه ای به مرتبۀ نماز نمی رسد ،قرآن کریم در اوصاف متّقین که بهترین بندگان هستند،می فرماید:«الذین یؤمنون بالغیب و یقیمون الصلوة» پرهیزکاران کسانی هستند که به غیب ایمان دارند و نماز را به پا می دارند . امیرالمؤمنین (ع) می فرماید:« الله الله فی الصلوة فانّها عمود دینکم » خدا را،خدا را ،در نماز،نماز پایۀ دین شماست.
نماز معراج مؤمن و عامل تقرب انسان به خداوند متعال است و از این رو نخستین سؤال روز قیامت از نماز است و نماز معیار پذیرش همۀ واجبات قرار گرفته است .امام باقر (ع) می فرماید:« انّ اوّل ما یحاسب به العبد الصلوة فان قُبلت قُبل ما سواها» اولین عمل از اعمال بنده که در روز قیامت به حساب آن رسیدگی می شود نماز است،و اگر نماز انسان قبول شد همۀ اعمال وی پذیرفته می شود.
عبارت های دیگر مثل روزه در صورت ناتوانی از عهدۀ مکلّف ساقط می شود ،ولی نماز را باید در هر حالتی به هر شیوۀ ممکن انجام داد و در هیچ صورتی نماز از انسان مکلّف ساقط نمی شود و هیچ عاملی نمی تواند موجب ترک نماز شود و از این جا معلوم می شود که هیچ عملی به اندازۀنماز دارای اهمیت نیست.
امام حسین(ع) و نماز
در تاریخ عاشورا از آغاز حرکت کاروان امام (ع) از مکّۀ مکّرمه تا لحظۀ شهادت حضرت در کربلای معلّی، نقطه به نقطه مسألۀ نمازو اهتمام به این عبارت شریف در جلوه های گوناگون تجلی دارد.در منازل بین راه پس از توقف و بر پا کردن خیمه ها نخستین کاری که امام و یارانش به آن می پردازند نماز است.
در زیارت حضرت می خوانیم که :«اشهد انّک قد اقمت الصلوة » امام قیام خود را برای به پا داشتن نماز انجام داد و با پیام عملی خویش پیروانش را متوجه این امر مهم ساخت به گونه ای که در حساس ترین لحظات از نماز حمایت کردند و حتی برای اقامۀ تنها یک نماز جانشان را فدا کردند.
شب نماز
همانطور که در تاریخ آمده است دشمن قصد داشت عصر تاسوعا به سپاه ابا عبدا… حمله کند و در همان روز تاسوعا کار را تمام کند .امام (ع) وقتی از قصد دشمن مطلع شد ،به برادر بزرگوارشان حضرت ابوالفضل (ع) فرمود: نزد آنان برو ،و امشب را تا فردا مهلت بگیر،می خواهیم امشب را نماز بگزاریم و به درگاه حق مناجات کنیم،که من نماز و دعا و تلاوت قرآن و طلب آمرزش را بسیار دوست دارم.آن شب امام و یارانش مهلت داده شد و طبق نقل مقاتل،آن شب تا صبح صدای زمزمۀ نماز و دعای امام و یاران وی از خیمه ها بلند بود.
نماز در عرصۀ کارزار
ظهر عاشورا در گرماگرم جنگ،ابو شمامۀ صائدی وقت نماز را به یاد حضرت آورد و عرض کرد :جانم به فدایت : دشمن نزدیک شده و چیزی از عمرم باقی نمانده ،آرزو دارم وقتی خدا را ملاقات می کنم نماز ظهر را به جا آورده باشم. حضرت نیز او را دعا کرد که خداوند تو را از نماز گزاران ذاکر قرار دهد.آن گاه با عده ای از یاران خود به نماز جماعت ایستاد ،زهیربن قین وسعید بن عبدا… حنفی جلوی امام و یارانش ایستادند و خود را سپر تیرها قرار دادند تا امام نماز بخواند،و شرایط به گونه ای بود که نماز که پایان یافت سعید بر اثر تیرهای فراوانی که به پیکرش اصابتکرده بود،به شهادت رسید و امام (ع)به او بشارت داد که در بهشت پیشاپیش من خواهی بود.
عزاداری و نماز
عزاداری برای اهل بیت ،بویژه عزاداری ابا عبدا… و شهدای کربلا در دهۀ محرم از سنت های پسندیدۀ شیعه است و علاوه بر اینکه از اجر و ثواب فراوانی برخوردار است ،موجب احیای قیام کربلا خواهد بود،و به فرمایش امام خمینی (قدس سره) :این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.
با این حال با توجه به اهمیت امر نماز،و اینکه احیای محرم و صفر به خاطر احیای دین است و اصل دین هم نماز است،شایسته است هیأت های محترم به امر نماز اهتمام بیشتری داشته باشند و عزاداری ها را به گونه ای برنامه ریزی کنند که موجب تضییع این امر مهم نشود.خوب است که شب ها مراسم را زودتر تمام کنند ،تا به نیمه های شب کشیده نشود و خدای نا کرده موجب بی توجهی به نماز،بویژه نماز نماز صبح،نشود،که اگر یک نماز صبح از کسی قضا شود ،هیچ یک از آن عزاداری ها نمی تواند خسارت ترک این فریضۀ الهی را جبران کند.
در روز عاشورا برنامه ها به طور معمول تا ظهر به طول می انجامد و متأسفانه گاه دیده می شود که پس از اتمام مراسم در حالی که وقت نماز ظهر فرا رسیده است عزاداران روانۀ خانه های خویش می شوند .مرحوم آیت الله اعرافی برای توجه دادن مردم به امر مهم نماز جماعت در ظهر عاشورا،مراسم نماز جماعت ظهر عاشورا را در میبد پایه گذاری کردند وعزاداران پس از پایان گرفتن مراسم، نماز ظهر را با ایشان به جماعت می خواندند.
این سنت حسنه پس از ارتحال ایشان توسط فرزند گرامی شان آیت الله حاج شیخ علیرضا اعرافی ادامه یافته و هر ساله روز عاشورا در صورتی که مراسم تا ظهر ادامه یابد،ایشان نماز ظهر و عصر را در همان حسینیه به جماعت اقامه می کنند.
مناسب است هیأت های محترم به این مسألۀ مهم عنایت داشته باشند و ظهر عاشورا هنگام اذان برنامه ها را با نماز ختم کنند،تا هدف اصلی قیام عاشورای حسینی فراموش نشود و در عزاداری ها ،نماز- که اصل اصیل دعوت پامبران و ائمه صلوات الله علیهم اجمعین است- کم رنگ نگردد ،بلکه در مراسم مذهبی ما نماز در رأس همۀ برنامه ها قرار گیرد . انشاءا…
حجت الاسلام والمسلمین محمد علی فاضلی
