تعزیه یا شبیه خوانی در اصل نمایشی است بر پایه روایات مربوط به زندگی و مصائب خاندان پیامبر در خصوص وقایعی که محرم سال 61 هجری در کربلا برای امام حسین (ع) و خاندانش اتفاق افتاد.
ابتدا دسته هایی وجود داشتند که از برابر تماشاچیان می گذشتند و با سینه زدن و کوبیدن سنج و حمل نشانه ها و علم ها با همسرایی و خواندن نوحه، ماجرای کربلا را برای مردم یادآوری می کردند.
مرحله ی بعد شبیه ها با هم گفتگو می کردند و بعد بازیگران پدید آمدند.
در اواخر دورة صفویه تعزیه تحول نهایی خود را طی کرد و به شکلی که می شناسیم در آمد .
در ابتدای دوره ی قاجار تعزیه به علت حمایت شاهان و طبقه مرفه دامنه دار تر شد و در دوره ناصرالدین شاه به اوج شکوه و توسعه خود رسید.در دوره پهلوی به دلیل اندیشه های تجدّد گرایانه رضا خان و مخالفت وی با آموزه های مذهبی، شبیه خوانی ممنوع شد.اما از عشق و علاقه ی مردم به این هنر ملّی کاسته نگردید و در گوشه و کنار ایران مجالس تعزیه خوانی، هر چند به دشواری، برگزار می شد.
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی هنر تعزیه دو مرتبه احیا شد و هم اکنون گروههای متعددی در سراسر ایران جلوه هایی از این هنر ملی مذهبی را در معرض دید عاشقان ائمه معصومین(علیها) قرار می دهند.
در شهر مذهبی میبد شبیه خوانی از گذشته های دور رواج داشته،آن چنان که قدمت برخی نسخه های به دست آمده از این شهر باستانی به چهارصد سال می رسد.
شبیه خوانان خانقاه:
اسامی که در این قسمت ذکر می شود به تفکیک نقش اعم از انبیاخوان یا اشقیا خوان،هنرمندانی بوده اند که سالها در حسینیه خانقاه و گوشه و کنار این شهر به شبیه خوانی مشغول بوده و هم اکنون در قید حیات نیستند.
انبیا خوانان:
- ملا حاجی حمید (امام خوان)
- غلامحسین احمد خان (زینب خوان) و علی احمد خان و اکبر غلامحسین احمد خان
- ملا حسین علی غفور
- عباس علیرضا آخوند (عباس خوان) و پسرش حسن عباس علیرضا آخوند
- عباسعلی حاج اسماعیل
- علیرضا ملا رمضان
اشقیا خوانان: - علیرضا آخوند 2. حاج محمد بداغ آبادی 3. حاج علی اسماعیل 4. احمد رجبی پور
شبیه خوانان حال حاضر: - غلامرضا برزگری (سرپرست گروه علی بن ابی طالب و انبیا خوان) 2. میرزا محمد برزگری (امام خوان) 3. عباس برزگری 4. محمد علی برزگری 5. حمید برزگری 6. مهدی برزگری 7. محمد حجت آبادی 8. منصور برزگری 9. محمد علی حاج غلام حسین احمد خان 10. کمال برزگری 11. سعید برزگری 12. حسین کارگر 13. ابوالفضل برزگری(اشقیا خوان) 14. ابوالحسن کارگر(اشقیا خوان)
طبّال ها:
حسین علی اکبر وبرادرش اکبر، جواد علیرضا آخوند، رضا مهاجر وحسن اکبر علی اکبر
شایان ذکر است علاوه بر نامبردگان در زمینه هنر بومی تعزیه، عزیزانی که نام و یادشان در ادامه می آيد در برنامه های عزاداری امام حسین(ع) افتخار نوکری داشته اند: حسن عباس علیرضا آخوند (نخل بند محله خانقاه)، حاج علی اسماعیل (خواننده اشعار محتشم در حلقه یارون عزا)
ذاکرین محله خانقاه:
عباس علیرضا آخوند، علی احمدخان، حاج غلامحسین احمدخان، حاج حسن مراد و علی حاج علی اکبر. چای بریزان مجالس روضه خوانی و تعزیه در خانقاه عبارتند از: آقا حسین جانی بیگم، حاج اکبر کوکب و دایی غلامعلی. ساقی: حاجی حسن خلیلی نسب
قاریان قرآن: عباس علی رضا آخوند، علی احمدخان، سیدرسول، حاج حسن مراد و حاجی میرزا جواد. محمود طالبی و محمدتقی خلیلی نسب، آش پزان و حاج اکبر علی حاجی حسین تقسیم کننده آش در خانقاه بودند. محمد علی عباس علی اکبر و جواد عباس علی اکبر دو برادری بوده اند که افتخار حمل پرچم هیأت در خانقاه را داشته اند.
